Je herkent het mogelijk wel: nog even iets afmaken, en voor je het weet zit je tot acht uur ’s avonds op kantoor. ’s Avonds na het eten je mail bijwerken in plaats van tijd met je gezin doorbrengen. Op je vrije dag toch constant aan de telefoon hangen om anderen verder te helpen en vragen te beantwoorden. Iedereen heeft wel eens van die momenten, en zo lang ze beperkt blijven, is dat helemaal ok. Als dit echter structureel voorkomt, is de kans op werkstress en zelfs een burn-out aanwezig. Niets nieuws onder de zon natuurlijk, maar dat neemt niet weg dat het nog altijd een belangrijk thema is: in 2016 had één op de zeven werknemers last van werkstress en dat kostte werkgevers in totaal 2 miljard euro.[i] Hoe zit het met werkstress en leiderschap?
Hart voor de zaak
Ik ontmoet vaak leidinggevenden die een (te) groot deel van hun vrije tijd – structureel – besteden aan werk. Leidinggevenden hebben namelijk over het algemeen een groot doorzettingsvermogen en veel hart voor de zaak, en daardoor juist nóg meer kans om zichzelf voorbij te lopen. Voorbeelden van gedachten die zij regelmatig hebben:
- Ik ben blij dat iedereen naar huis is, nu kom ik eindelijk aan mijn werk toe. (De leidinggevende die altijd klaar staat voor zijn of haar medewerkers en daardoor te weinig tijd heeft voor de eigen taken).
- Als ik het niet doe, wie dan wel? (De leidinggevende die vanuit zijn of haar eigen drive de verkeerde oplossing zoekt om het werk toch gedaan te krijgen).
- Ze kunnen niet zonder mij. (De leidinggevende die moeilijk los kan laten en altijd stand-by staat, ook op de vrije dag).
Neem bijvoorbeeld Bianca, hoofd van een marketingafdeling met tien personen. Een hectische baan met continue deadlines. Bianca nam veel werk mee naar huis, werkte vaak in het weekend thuis, en nam veel werk uit handen van anderen. Ze was vaak moe en plofte ’s avonds vaak futloos op de bank, of ging na het eten zelfs direct naar bed. Toen ze na een week vakantie terugkwam en er een aantal dingen zo mis waren gelopen dat een campagne opnieuw moest, werd er niet gezamenlijk bekeken hoe dit georganiseerd moest worden. Nee, Bianca nam het complete werk over. Nog een week later stortte ze in en moest ze drie maanden rust nemen.
In het geval van Bianca gingen haar doorzettingsvermogen en haar verantwoordelijkheidsgevoel ten koste van haar gezondheid. Ze kunnen op de langere termijn ook nadelig zijn voor je persoonlijke relaties en de kwaliteit van je werk.
Energiebronnen
Goed leiderschap valt of staat in de eerste plaats met hoe de leidinggevende met zichzelf omgaat. Als leidinggevenden net zoveel hart voor zichzelf hebben als voor de zaak, dan kunnen ze werkstress voorkomen. Daarmee zijn ze van meer waarde voor hun medewerkers en de organisatie in het geheel. Je hebt immers weinig aan een leidinggevende die als een kip zonder kop rond rent. Maar hoe kun je nu concreet die werkstress voorkomen?
Arboned, expert op het gebied van verzuim(-preventie) en vitaliteit, concludeert op basis van wetenschappelijk onderzoek dat de bepalende factor voor het ontstaan van werkstress niet zozeer de hoeveelheid werk is, maar de mate waarin het individu in staat is zijn of haar energiebronnen te benutten. Hoe beter je dit kunt, hoe weerbaarder je bent tegen werkstress. [ii] Waar je energie uithaalt, is voor iedereen persoonlijk en het kunnen hele simpele dingen zijn. Denk bij energiebronnen op het werk aan het kunnen vragen van hulp aan collega’s, flexibele werktijden, gezamenlijk lunchen, etc. Energiebronnen buiten het werk zijn bijvoorbeeld sporten, hobby’s, en tijd doorbrengen met het gezin of de partner.
Bianca is net weer volledig aan de slag. Haar eerste fulltime weken voelden minder zwaar dan verwacht. Wat doet ze anders? Waar het om energiebronnen gaat: zij maakt in de lunchpauze een wandeling waardoor ze haar hoofd even leeg kan maken. Ook is één van de medewerkers officieel een side-kick geworden, zodat ze minder het gevoel heeft er alleen voor te staan. En ze volgt nu op maandagavond een cursus, waar ze eerder geen tijd voor dacht te hebben. Bianca werkt niet meer in het weekend en nog maar 1 avond per week thuis. Tegelijkertijd voelt ze zich meer ontspannen én productiever, waardoor ze meer gedaan krijgt.
Leiderschap = hart voor jezelf = hart voor de zaak
Hart voor jezelf is dus geen overbodige luxe, maar een essentieel onderdeel van goed leiderschap. Er zijn natuurlijk meer manieren waarop je werkstress kunt voorkomen. In het kader van de Week van de Werkstress 2018 – dit jaar gericht op preventie – besteed ik er de komende weken extra aandacht in de mini-serie “Hart voor de zaak = hart voor jezelf”. Meer tips? Volg me op LinkedIn of Facebook!
Photo by Wyke Beeking
[i] TNO, Factsheet Week van de Werkstress 2017: https://www.monitorarbeid.tno.nl/dynamics/modules/SPUB0102/view.php?pub_Id=100538&att_Id=4911
[ii] 365 BV/Arboned: Sturen op resources, een nieuwe kijk op burnout (2012) https://vanderoord.nl/wp-content/uploads/2015/12/Burnout-hoe-ermee-om-te-gaan.pdf
